به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام زینالعابدین، محقق و استاد حوزه علمیه امام امیرالمؤمنین(ع) بمبئی هند، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، ضمن تبیین فضیلتهای رجب و اهمیت آموزههای امام باقر(علیه السلام)، بر ضرورت بهرهگیری عملی از دانش، تقوا و انسانیت در زندگی فردی و اجتماعی تأکید کرد.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
با توجه به اینکه در ماه رجب، سالروز میلاد پربرکت حضرت امام محمد باقر(ع) نیز قرار دارد، لطفاً درباره جایگاه علمی و معنوی آن امام همام توضیح بفرمایید.
حجتالاسلام زینالعابدین: بیتردید، میلاد حضرت امام محمد باقر(ع) یکی از درخشانترین مناسبتهای ماه رجب است. آن حضرت بنیانگذار نهضت عظیم علمی در تاریخ اسلام به شمار میآیند. در دورهای که انحرافهای فکری و بدعتها در جامعه اسلامی گسترش یافته بود، امام باقر(ع) با گشودن باب علم، تفسیر صحیح قرآن و تبیین معارف ناب اهلبیت(ع)، مسیر حق را برای امت اسلامی روشن ساختند. لقب «باقر العلوم» بیانگر نقش بیبدیل آن حضرت در شکافتن مرزهای دانش و معرفت است. امروز نیز اگر مسلمانان به سیره علمی و اخلاقی امام باقر(ع) بازگردند، بسیاری از مشکلات فکری و اعتقادی جهان اسلام برطرف خواهد شد.
به نظر شما، آموزههای امام باقر(ع) چه پیامهایی برای جامعه معاصر مسلمانان، بهویژه نسل جوان دارد؟
حجتالاسلام زینالعابدین: مهمترین پیام امام باقر(ع) برای امروز، پیوند عمیق میان علم، ایمان و عمل است. آن حضرت نشان دادند که دینداری بدون آگاهی و معرفت، ناقص و آسیبپذیر است. جوانان مسلمان باید بدانند که اسلام، دینی عقلمحور و دانشدوست است و اهلبیت(ع) همواره مردم را به تفکر، پرسشگری و بصیرت دعوت کردهاند. اگر نسل جوان با معارف اصیل اهلبیت(ع) آشنا شود، نهتنها در برابر افراطگرایی و تحجر مصون میماند، بلکه میتواند نقش مؤثری در اصلاح جامعه ایفا کند.
مهمترین ویژگیهای نهضت علمی و آموزشی امام محمد باقر(ع) چه بود؟
حجتالاسلام زینالعابدین: یکی از بزرگترین دستاوردهای امام محمد باقر(ع)، نهادینهسازی و ساماندهی آموزش علوم اسلامی بر پایه تعالیم ناب اهلبیت(ع) بود. ایشان با ایجاد یک جریان علمی پویا و منسجم، زمینه تربیت صدها شاگرد برجسته را فراهم کردند؛ شاگردانی که هر یک در نقل و گسترش معارف اسلامی نقش تعیینکنندهای ایفا نمودند.
امام باقر(ع) نهتنها به آموزش احکام و معارف دینی میپرداختند، بلکه بر پرورش فکری، اخلاقی و معنوی انسانها نیز تأکید ویژه داشتند. در مکتب آن حضرت، علم با اخلاق، و معرفت با مسئولیت اجتماعی پیوندی ناگسستنی داشت. همین رویکرد جامع سبب شد که نهضت علمی امام باقر(ع) در دوران امامت فرزند گرامیشان، حضرت امام جعفر صادق(ع)، به اوج شکوفایی برسد و پایههای استوار تمدن علمی تشیع را بنا نهد.
از اینرو، بازخوانی سیره علمی و تربیتی امام محمد باقر(ع) در روزگار کنونی میتواند الگویی کارآمد برای احیای عقلانیت دینی، تعمیق ایمان و اصلاح فردی و اجتماعی در جوامع اسلامی باشد.
در شرایط کنونی جامعه، از زندگی حضرت امام محمد باقر(ع) چه درسهایی میتوان آموخت؟
حجتالاسلام زینالعابدین: جامعه امروز با چالشهای گستردهای روبهروست؛ از جمله سردرگمی، جهل و کاهش ارزشهای اخلاقی. در چنین شرایطی، سیره امام باقر(ع) بهعنوان الگویی تمامعیار برای هدایت انسانها اهمیت ویژه دارد. ایشان به ما میآموزند که عبادت بدون دانش، کامل و اثرگذار نخواهد بود. همچنین، امام باقر(ع) بر اهمیت صبر، شکیبایی، صداقت و عدالت تأکید داشتند.
نکته بارز دیگر در زندگی آن حضرت، رفتار متوازن ایشان در مواجهه با ظلم و فساد بود؛ ایشان هرگز در برابر ستم کوتاه نیامدند، اما بیهوده و بدون حکمت به نزاع و برخوردهای خشونتآمیز دست نزدند. این رویکرد متعادل و خردمندانه، درس ارزشمندی برای نسل جوان است تا در زندگی فردی و اجتماعی، همواره مسیر درست و مبتنی بر حق را انتخاب کنند.
در ماه مبارک رجب، چه نوع عبادتها و اعمالی از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
حجتالاسلام زینالعابدین: ماه رجب از جمله ماههایی است که در آن، زمینه تقرب به خداوند متعال بیش از پیش فراهم میشود. در این ماه، انجام روزههای مستحبی، کثرت استغفار، صلوات بر پیامبر اکرم(ص) و اهلبیت(ع)، دعا و تلاوت قرآن کریم اهمیت ویژهای دارد. در روایات، به ذکر «اَستَغفِرُاللّهَ وَ اَسأَلُهُ التَّوبَة» سفارش فراوان شده و این ذکر، نشانهای از روح توبهمحوری ماه رجب است.
همچنین رخدادهای بزرگ تاریخی این ماه، از جمله واقعه عظیم معراج پیامبر اکرم(ص)، نقش بسزایی در تقویت ایمان و معرفت مؤمنان دارد. اگر انسان در این ماه با اخلاص به عبادت بپردازد، میتواند گامهای مؤثری در مسیر پاکسازی روح، ترک گناه و آمادگی برای ورود به ماه مبارک رمضان بردارد.
به مناسبت ماه مبارک رجب و ولادت امام باقر(ع)، پیام ویژه شما به مؤمنان چیست؟
حجتالاسلام زینالعابدین: پیام من این است که ماه رجب را صرفاً بهعنوان یک مناسبت عبادی و رسمی نپنداریم، بلکه آن را فرصتی برای تحول واقعی در زندگی خود بدانیم. ما باید از آموزههای امام باقر(ع) در زمینه دانش، تقوا و انسانیت بهره ببریم و این ارزشها را در خانواده، جامعه و حتی ساختارهای حکومتی خود بهکار بگیریم. تنها با عمل به این آموزهها است که میتوانیم ولادت آن امام همام را بهطور حقیقی گرامی بداریم و از برکات معنوی این ماه بهرهمند شویم.
سخن پایانی
ماه مبارک رجب، ماه خودسازی و تقرب به خداوند متعال است و حضرت امام محمد باقر(ع) بهعنوان ستارهای تابناک در عرصه علم و معرفت اسلامی، الگویی بینظیر برای مسلمانان ارائه میدهند. بهرهگیری از زندگی و سیره آن امام همام، بهترین عمل در این ماه پربرکت محسوب میشود و میتواند راهنمایی برای رشد فردی، اصلاح جامعه و تقویت ایمان باشد.
نظر شما